Nieuwe Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen raakt het familiebedrijf

13 december 2021, 14:15 Algemeen

Met ingang van 1 juli van dit jaar is de nieuwe Wet Bestuur en Toezicht Rechtspersonen (WBTR) in werking getreden. Hiermee zijn de wettelijke richtlijnen voor bestuur en toezicht bij een stichting of vereniging aangevuld en verduidelijkt. Aanleiding voor deze aanpassing is dat de wetgever het bestuur en toezicht voor de N.V. en B.V. voldoende geregeld vindt, maar dit bij onder meer een stichting vindt ontbreken. 

De wetgeving heeft consequenties voor iedereen die bestuurlijke activiteiten onderneemt binnen een stichting of vereniging, commercieel en niet-commercieel. ,,Maar de WBTR is ook van belang voor familiebedrijven’’, vult Guido de Wit aan. ,,En omdat ons kantoor veel familiebedrijven bijstaat, onder meer op het gebied van corporate governance, vragen we speciale aandacht voor deze wetgeving. STAK-voorwaarden moeten bijvoorbeeld worden aangepast en de rolverdeling en het toezicht op het bestuur krijgen een andere dimensie.’’ STAK staat voor Stichting Administratiekantoor, de stichting die als doel heeft aandelen te beheren.

Belang van een stichting

Bestuurders en toezichthouders van een stichting richten zich naar het belang van hun stichting en de met haar verbonden onderneming of organisatie. Guido de Wit: “Deze verplichte belangenbehartiging geldt voor bestuurders en de raad van commissarissen van de N.V. en B.V. en wordt nu ook wettelijk verankerd voor een stichting. Van de omstandigheden van het geval zal afhangen wat het belang van een stichting is. Dit belang is in ieder geval gebaat bij een gunstige continuering van de rechtspersoon en een evenwichtige verhouding tussen bij (de organisatie of onderneming van) de stichting betrokken belanghebbenden. Ten aanzien van de N.V./B.V. heeft ons hoogste rechtscollege, de Hoge Raad, uitgemaakt dat de zorgvuldigheidsverplichting van een bestuur met zich brengt dat de belangen van al degenen die zijn betrokken bij een onderneming niet onevenredig mogen worden geschaad.’’

Tegenstrijdig persoonlijk belang

Heeft een bestuurder van een stichting een persoonlijk direct of indirect tegenstrijdig belang met het belang van de stichting, dan mag hij niet deelnemen aan de beraadslaging en besluitvorming in het bestuur. ,”Als een besluit daardoor niet mogelijk is, neemt een aanwezige toezichthouder binnen de stichting het besluit. Ontbreekt deze toezichthouder, dan mag het bestuur een schriftelijk gemotiveerd besluit nemen en daarbij toelichten hoe met het tegenstrijdig belang is omgegaan’’, verduidelijkt Guido de Wit. ,”Omdat een stichting een rechtspersoon is zonder leden aan wie een bestuur verantwoording moet afleggen, is het risico aanwezig dat een bestuurder het eigenbelang laat prevaleren boven het belang van de stichting. Daarom heeft de wetgever de tegenstrijdig belang-regeling in de wet opgenomen.”

Ontslag van bestuurders

Een ieder die als bestuurder optreedt moet ervoor zorgen dat hij of zij zijn of haar taken behoorlijk vervult. Met ingang van 1 juli 2021 kan een bestuurder op verzoek van een belanghebbende door de rechtbank worden ontslagen wegens verwaarlozing van zijn taak of een andere gewichtige reden dan wel een ingrijpende wijziging van omstandigheden op grond waarvan het voortduren van zijn bestuurschap in redelijkheid niet kan worden geduld. Ontslag is niet alleen meer mogelijk bij financieel wanbeheer, maar ook bij onbehoorlijke taakvervulling op andere gebieden. Een ieder die als bestuurder optreedt moet ervoor zorgen dat hij zijn taken behoorlijk vervult.

Meervoudig stemrecht voor bestuurders en commissarissen

Statuten kunnen bepalen dat aan een met name of in functie aangeduide bestuurder meer dan één stem wordt toegekend, maar nieuw is dat deze bestuurder niet meer stemmen kan uitbrengen dan de andere bestuurders tezamen. Dit is een regeling ter begrenzing van meervoudig stemrecht. Guido de Wit: “Ook deze bepaling moet voorkomen dat één bestuurder zijn zin kan doordrukken. De regeling moet recht doen aan het beginsel van collegiaal bestuur bij stichtingen. Dit past binnen de beoogde kern van de nieuwe wet; goed bestuur met behoud van zoveel mogelijk flexibiliteit. Met name deze regeling zal zijn invloed hebben op de governance binnen een familiebedrijf.’’

Verantwoordelijkheden

In de statuten van een stichting mag worden bepaald dat er een raad van commissarissen of een raad van toezicht zal zijn. De nieuwe wet geeft duidelijk aan welke verantwoordelijkheden en bevoegdheden aan dit orgaan binnen de stichting kan worden toegekend. Guido de Wit: “De governance van een stichting gaat er meer uitzien zoals bij de N.V. en B.V. De raad houdt toezicht op het bestuur en de algemene gang van zaken binnen de stichting en de met haar verbonden onderneming of organisatie en adviseert het bestuur.”

Effect van de wet

De wet sorteert meteen effect per 1 juli 2021. Daarom verdient het aanbeveling om de tegenstrijdig belangregeling bij (de eerstvolgende) statutenwijziging te implementeren. Ten aanzien van de beperking van het meervoudig stemrecht bestaat de mogelijkheid die uiterlijk op 1 juli 2026 door middel van een statutenwijziging in te voeren.

Meer weten:

Guido de Wit Advocaten
Olympiaweg 1
1816 MJ ALKMAAR
072 30 32 000
contact@witadvocaten.nl
www.witadvocaten.nl