In tijden van oorlog
We kunnen er niet omheen: het conflict in Oekraïne. Het is overal: in het nieuws, in de krant, in de gesprekken met je collega’s, in de nieuwsbrieven van de Orde van Advocaten. En het zal de leeftijd wel zijn, maar ik wil alles weten en lezen. Mij afvragend hoe een dergelijke situatie zo plotseling kan ontstaan en zo kan escaleren. Of ben ik naïef en was het conflict er al die tijd al? Sluimerend?
Want was er niet 8 jaar geleden die inval in De Krim, waar we ook verbaasd over waren en schande van spraken. Maar zoals het pleegt te gaan met actualiteit: een andere afgrijselijke en indrukwekkende gebeurtenis in die regio, het neerstorten van de MH-17, eiste de aandacht op en overschaduwde – althans in Nederland – de inval in De Krim. En waar MH-17 nog zeer regelmatig het nieuws haalde, verdween de invasie van De Krim bij de doorsnee Nederlander langzaam maar zeker naar de achtergrond. Tot Poetin vorige maand besloot dat de Akkoorden van Bialowieza, Minsk en het Verdrag van Budapest aan zijn laars te lappen en Oekraïne binnen te vallen. We hebben waarschijnlijk allemaal wel een stukje van de 5 kwartier durende toespraak van Poetin gezien en het kan u niet zijn ontgaan: volgens Poetin hoort Oekraïne officieel bij Rusland.
Wie iets van de ingewikkelde geschiedenis van de voormalige Sovjet-Unie weet, kan niet ontkennen dat de claim van Poetin niet helemaal op losse schroeven staat. Zowel Rusland als Oekraïne behoorden in de 9e tot de 13e eeuw tot het Rijk van Kiev. Een blik op de Wikipedia-pagina over Oekraïne leert dat het land in de eeuwen daarna herhaaldelijk onderwerp van de expansiedriften van verschillende mogendheden is geweest. Vanaf 1944 tot 1991 was Oekraïne inderdaad deel van de Sovjet-Unie, maar na de staatsgreep in Moskou riep het Oekraïense parlement op 24 augustus 1991 de onafhankelijkheid uit. Het Akkoord van Bialowieza betekende formeel het einde van de Sovjet-Unie en het begin van het Gemenebest van Onafhankelijke Staten. Het verdrag erkende de soevereiniteit van elke deelnemende staat, waaronder Oekraïne. Met de invasie van Oekraïne eind vorige maand, heeft Poetin de tijd teruggedraaid. Zijn rechtvaardiging is dat de NAVO te dicht bij de grenzen van Rusland komt. Volgens Poetin hadden de NAVO en de EU in 1991 beloofd dat ze niet verder naar het Oosten zouden uitbreiden. Dit blijkt nergens uit, maar dat maakt Poetin niet uit en dat is gevaarlijk.
Een ding is duidelijk: de EU is verenigd en dat is een groot goed. Terwijl het in tijden van corona leek het alsof het iedere lidstaat voor zich was, laat deze crisis zien dat de Europese Unie wel degelijk meerwaarde heeft. Dat vind ik persoonlijk een geruststellende gedachte in tijden van oorlog.
De Nederlandse Orde heeft advocaten opgeroepen tot sterk verhoogde waakzaamheid, waar het bijstand aan Russische partijen betreft. Na deze oproep heeft een aantal grote kantoren de banden met Russische cliënten verbroken en heeft een groep advocatenkantoren de handen ineengeslagen met de Verklaring Stand firm! waarin zij verklaren niet de belangen te behartigen van degenen die (indirect) de oorlog tegen Oekraïne faciliteren. Ik zeg dan ook: Stand firm!