Zaadveredeling is high tech business

Bakker Brothers zoekt de publiciteit zelf niet op. Bij die bescheidenheid past ook de ligging van het hoofdkantoor aan de Oostelijke Randweg: verscholen achter metershoge bomen. ,,We treden inderdaad niet zo erg naar buiten”, zegt directeur Wouter Bakker, inmiddels de vierde generatie aan het roer van het bedrijf. ,,Onze sector is voor veel buitenstaanders nu eenmaal moeilijk te begrijpen. Vaak denken mensen negatief over zaadveredeling. Onterecht, want het is juist een mooie tak van sport om producten te ontwikkelen die minder chemicaliën nodig hebben. Dat is goed voor de boeren én voor consumenten.”

Export Bakker Brothers is sinds het begin in 1928 op export gericht geweest. ,,Het begon met leveren van koolzaad aan Duitsland”, zegt Bakker. ,,Tegenwoordig gaat 99,9 procent van ons zaad naar het buitenland. Dat is, sinds midden jaren tachtig, een breed assortiment van onder andere bonen, aubergine, wortelen en tomaat. Aan verdeling in bonen doen wij al enige decennia, maar de laatste tien jaar hebben we vol ingezet op een breder palet aan veredelingsprogramma’s. We zijn constant bezig rassen te verbeteren en verschillende rassen te ontwikkelen voor verschillende plekken op de wereld. Daarbij moeten we rekening houden met de verschillende klimatologische omstandigheden in de wereld. De Nederlandse groenteteelt is hypermodern, maar in Afrika heb je te maken met zware ‘open veld’-omstandigheden en waar nog wordt gewerkt met plastic tunneltjes als kas. Hier verwennen we de plant, maar in Afrika zijn dus sterkere rassen nodig.”

Resistentie Veredelen - simpel gezegd ‘het inbouwen van gewenste eigenschappen’ in planten(zaad) - gebeurt om verschillende redenen. ,,Ten eerste voor een hogere opbrengst voor de boer”, legt Bakker uit. ,,Door de groeiende wereldbevolking komt de landbouwgrond in de verdrukking. Naar verwachting is de wereldbevolking in 2050 met drie miljard gegroeid en zou er 2,5 keer meer voedsel nodig zijn.” Een tweede pijler is resistentie. ,,Veel mensen hebben het gevoel dat boeren graag gewasbestrijdingsmiddelen spuiten, maar dat doen ze echt liever niet. Uit milieuoogpunt én omdat het een hoge kostenpost is. Om plagen te weren, proberen we resistenties in te bouwen. Dat vraagt alleen steeds om een andere mix, omdat de natuur voortdurend muteert. Verder veredelen we op smaak en hoe de groente eruit ziet. Daar is vooral de laatste jaren meer aandacht voor: de smaakbeleving neemt toe.”

Proces versnellen Met verdelingsstations in Nederland, Zuid-Afrika en Jordanië en 10 selectiestations over de hele wereld ontwikkelt Bakker Brothers jaarlijks drieduizend nieuwe rassen. Daarvan gaan er uiteindelijk maar in het beste geval een aantal door. ,,We proberen per jaar twee generaties wereldwijd uit te zetten, we maken gebruik van de zomer op het noordelijk- en zuidelijk halfrond”, zegt Bakker. ,,De ontwikkeltijd van een nieuw ras is zeven jaar, maar door het gebruik van 2 zomers per jaar en het toepassen van moderne technieken kunnen we het proces versnellen. Dat is een heel natuurlijk proces, gebaseerd op het overlevingsmechanisme van planten, maar wij stimuleren het. Al dit werk is in lijn met initiatieven van de natuur zelf; wij helpen alleen een handje mee.” Bakker Brothers werkt samen met diverse toonaangevende universiteiten zoals Wageningen en de universiteiten van Wisconsin en Cornell in de VS. In 2003 is een samenwerkingsverband aangegaan met een Zuid-Afrikaans bedrijf. De groep telt wereldwijd op het moment zo’n duizend medewerkers, van wie er in Langedijk 39 actief zijn. Bakker: ,,We móeten strategisch samenwerken, want er zijn een paar hele grote spelers in de wereld. Wij zijn een middenspeler. En dat willen we blijven. Mensen hebben minder sympathie voor die hele grote jongens. Dat is niet altijd terecht, maar voedsel blijft een gevoelig onderwerp.”

Boeren supporten Producten genetisch sterk maken is één, goed boeren is twee. Daarom ontwikkelt Bakker Brothers met verschillende overheden programma’s om boeren te supporten en trainen. ,,In Zuid-Afrika bijvoorbeeld brengen we boeren samen en motiveren ze om coöperaties te sluiten”, legt Bakker uit. ,,We helpen ze transformeren van openveld- naar kleine kasboeren. Ronden ze de training goed af, dan krijgen ze een kas en zaad, waarvoor ze pas betalen als het commercieel voor ze werkt. Een ander voorbeeld is Algerije. Daar zetten we demonstratievelden uit met verbeterde rassen. We geven de boeren zaad dat ze mogen uittesten. Een jaar later komen we terug en dan hebben we een discussiestuk waarmee ze verder kunnen. Verder zijn we de grootste zadenleverancier voor de Verenigde Naties (VN). We leveren zaad tegen gereduceerd tarief aan de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN, dat het verstrekt in ontwikkelingslanden en door rampen getroffen gebieden.”

Research & development Van de omzet van Bakker Brothers vloeit vijftien procent terug in research & development (R&D). Afgezet tegen het percentage van 1,84 dat het totale Nederlandse bedrijfsleven er gemiddeld in steekt, is dat veel. ,,Ja, de zaadsector steekt veel geld in innovatie”, zegt Bakker. ,,Dat kunnen we ook doen doordat onze sector minder afhankelijk is van het economisch klimaat. Maar we moeten ook: technologie wordt steeds belangrijker. En gelukkig ook meer betaalbaar. De labtechniek uit de medische wereld is de laatste jaren ook onze sector binnen gekomen. Dat maakt dat we sneller kunnen anticiperen als een resistentie doorbroken wordt. We kunnen gericht sturen en veredelen op DNA en sneller selecteren richting eindresultaat.” Bakker streeft ernaar zijn research nog meer naar Nederland trekken. ,,Het R&D-klimaat in Nederland is gewoon goed. Er zijn relatief goed geschoolde mensen en de overheid stimuleert R&D. Daarbij blijft Langedijk een prima vestigingsplek. Met Schiphol en Rotterdam is Nederland een goed vertrekpunt om alles wereldwijd weg te zetten.”

Seed Valley Naast Bakker Brothers telt onze provincie talloze andere groentezaadbedrijven. In de Kop van Noord-Holland hebben 35 daarvan zich verenigd in Seed Valley: een samenwerkingsverband van plantenveredelings- en zaadtechnologiebedrijven. Naast Bakker Brothers zijn dat onder meer Bejo (Warmenhuizen) en De Groot & Slot (Broek op Langedijk). Doel van de samenwerking is versterking van de economische positie en verankering van het cluster, door te investeren in de instroom van vakbekwame arbeidskrachten, een kennisinstituut en pre-competitief onderzoek. ,,We hebben allemaal goed gekwalificeerd personeel nodig: bijna veertig procent van onze medewerkers is HBO/WO-geschoold”, zegt Bakker. ,,Maar daarin zijn we competitief met de farmaceutische wereld. Om jongeren voor de branche te interesseren, willen we met Seed Valley uitdragen dat dit een innovatieve sector is. Je staat hier niet tot je knieën in de modder, maar je bevind je in hightech business.”