Van watertoren naar een kantoor vol techniek en charme voor CLAFIS Ingenieus
‘s Ochtends lekker douchen of ‘s avonds ontspannen in bad. Dat vinden we nu heel normaal. Tot ver in de twintigste eeuw ging dat echter nét even anders. Dan zat je slechts eens per week (!) in een zinken teil, vaak in een ijskoude keuken of slaapkamer. De geschiedenis van stromend water is op zijn zachtst gezegd interessant. We zoomen in op hoe dit in Alkmaar ging, mede dankzij de imposante watertoren aan de Bergerweg. En we spraken met Bob Koenders van CLAFIS Ingenieus, één van de bedrijven die de watertoren momenteel als kantoor gebruikt.
Al in de zestiende eeuw groeide in de Nederlandse steden - zo ook in Alkmaar - de behoefte aan schoon en drinkbaar water. Destijds werd er water uit de grachten gebruikt, maar door de opkomende industrie (= vuil in het water) en de groeiende bevolking die afval en uitwerpselen in de Alkmaarse wateren dumpte, was het water uit de gracht niet langer bruikbaar voor consumptie of persoonlijke hygiëne. Sterker nog, met name in de zomer rook het in het centrum naar dood en verderf. Inwoners waren genoodzaakt zelf waterputten te slaan en regenwater op te vangen.
Vanaf 1885 werd het Alkmaarse drinkwater gewonnen in de duinen bij Bergen. Daar stond een watertoren die de druk hoog genoeg kon krijgen voor waterleidingen naar Bergen en Alkmaar. Door de toename van het aantal aansluitingen in de stad voldeed die toren uiteindelijk niet meer en was er behoefte aan een grotere watertoren in Alkmaar zelf.
Die werd gebouwd in 1899-1900 en was direct een ware blikvanger. De architect, A. Holmberg de Beckfelt, gaf de toren kantelen - zodat die deed denken aan het stadswapen van Alkmaar (eind jaren ‘50 verdwenen de kantelen, bij een restauratie van de toren). De metselaars moesten 500.000 stenen verwerken en de ingenieur en aannemer hadden de uitdaging om 65.000 kg staal ter plaatse te monteren. Het reservoir, gemaakt van plaatstaal van 1 cm dik, kon 800.000 liter water bevatten. Dit werd ‘s nachts omhooggepompt uit de duinen, zodat er een constante druk op het waterleidingnet ontstond. Ook fungeerde het gevulde reservoir als buffer in het geval van calamiteiten. Als je in die tijd zelf nog geen aansluiting op de waterleiding had, kon je bij openbare kranen op de Oudegracht en de Schelphoek voor 1 cent twintig liter schoon water kopen.
In 1920 werd het PWN (Provinciaal Waterleidingbedrijf Noord-Holland) opgericht en door de technische ontwikkelingen werd de watertoren in 1980 overbodig.
Tekst loopt door onder afbeelding
De watertoren anno 1902 en nu. (Foto links: Collectie Regionaal Archief Alkmaar)
CLAFIS Ingenieus
Inmiddels hebben meerdere bedrijven hun intrek genomen in de Alkmaarse watertoren. Zo ook CLAFIS Ingenieus, een landelijk ingenieursbureau. Wij spraken met Bob Koenders, Business Team Manager en voormalig vestigingsmanager van het Alkmaarse kantoor.
“De oprichter van CLAFIS Ingenieus heeft een voorliefde voor monumentale panden - om ze op te knappen, verduurzamen en vervolgens in te richten als kantoor. In Enschede zit CLAFIS ook in een watertoren en in Heerenveen is het kantoor een voormalige ambachtsschool. Historische panden hebben een verhaal, grote aantrekkingskracht op klanten en nieuwe werknemers én vaak een link met ingenieurschap.”
CLAFIS Ingenieus is een landelijk ingenieursbureau dat in 2004 werd opgericht. Met ruim 400 mensen werkt het bureau in het hele land aan uiteenlopende projecten op het gebied van industrie, openbare ruimte, water en energie, legt Bob uit. “We werken voor allerlei opdrachtgevers, van gemeenten en provincies tot (industriële) bedrijven. Clafisten werken vanuit verschillende (technische) disciplines zowel projectmatig als gedetacheerd. In Noord-Holland werken bijvoorbeeld onze engineers, directievoerders, projectmanagers voor onder andere Schiphol, Tata Steel, Noordwest Ziekenhuisgroep, Schiphol, Provincie Noord-Holland, TAQA, FrieslandCampina en Vezet. We werken inmiddels met waterschappen in het hele land samen aan grote projecten op gebied van waterveiligheid, natuurbouw, bruggen of gemalen. Rijkswaterstaat huurt ons op hun beurt in voor contractmanagement en technisch advies. O ja, bijna vergeten, we zijn ook betrokken geweest bij de bouw van het nieuwe dak van het AZ-stadion!”
Het ‘wow-effect’
In de Alkmaarse watertoren is - ondanks het feit dat er nu meerdere bedrijven in gevestigd zijn - de historische charme bewaard gebleven. Klinkertjes op de begane grond, pompen met grote kranen, dikke pijpen waar het water doorheen stroomde, originele (scheve en smalle) houten trappen die je naar boven leiden en natuurlijk (delen van) het voormalige bassin stralen nog in volle glorie. Bob beaamt dat het een unieke werkplek is. “Het pand zit boordevol techniek en dat spreekt tot de verbeelding. Het is soms wel een uitdaging om het in te richten met al die ronde muren … Maar als we hier klanten uitnodigen, reageren zij vaak dolenthousiast. De watertoren als kantoor heeft het ‘wow-effect’.”
(Foto: aangeleverd)
(Foto: aangeleverd)
(Foto: aangeleverd)
