Van sigarenfabriek naar gezond restaurant: het verhaal van ‘dat ene’ bijzondere pand aan de Stationsweg
Wie kent het niet - het pand naast het station met het opschrift op de gevel ‘Sigarenfabriek Graftdijk & Mooy’? Het is een van die overblijfselen uit de tijd dat Alkmaar een bloeiende sigarenindustrie kende. Vele eenmanszaakjes in de stad, maar ook fabrieken met vijftig tot zestig man personeel, zorgden dat er genoeg sigaren waren. Bijna elke opa was in die tijd blij met een doosje sigaren. Kinderen verzamelden sigarenbandjes en sigarenkistjes werden voor allerlei doelen hergebruikt. Op het hoogtepunt werkten er in Alkmaar vierhonderd mensen in de sigarenindustrie.
Tekst: Paul Post en Robin Pusch
Sigarenfabriek, kaaspakhuis, verfhandel en schildersbedrijf
Het fabriekje van Graftdijk en Mooy werd gebouwd aan het begin van de vorige eeuw. Een smalle deur aan de linkerkant gaf toegang tot een trap, die uitkwam bij het kantoor. De dubbele deur in het midden van de gevel (inmiddels een etalageruit) gaf toegang tot het tabaksmagazijn. De balen tabak werden via luiken naar de zolderverdieping gehesen, waar de tabak werd uitgepakt en bewerkt. Vervolgens ging het naar de naastgelegen melangekamer, waar de tabakssoorten in de gewenste verhoudingen werden gemengd. Deze melange ging naar de werkplaats op de eerste verdieping. Het binnenwerk werd in een omblad gerold, waarna de sigaren in de houten sigarenvormen onder de pers gingen. Tot slot volgde het dekblad. Dat werd vastgeplakt met stijfsel dat wit was, maar met koffiestroop bruin gekleurd werd. Na droging werden de sigaren in kistjes verpakt.
Veel succes hebben Graftdijk en Mooy niet gehad. Enkele jaren na oprichting vestigde een andere sigarenmaker zich in het pand, dat vanaf dat moment ook werd gebruikt als kaaspakhuis van de firma Boer en Edel. Later was de verfhandel van Sikkens er gevestigd. De zolder was zo ruim, dat in die jaren er zelfs kinderen uit de buurt hebben leren fietsen. Schildersbedrijf Brasser was vanaf halverwege de jaren vijftig de volgende gebruiker.
En nu? VERS!
Tegenwoordig vind je er VERS, dat begon als gezond afhaalrestaurant, als alternatief voor de ongezonde opties op het station. Inmiddels staan er ook tafeltjes en kun je er lunchen en dineren. Christel van den Berg, een van huidige eigenaren van VERS, vertelt: “VERS staat voor gezonde, betaalbare maaltijden. We hebben gerechten met vlees en vis, maar ook veel vegetarische en vegan opties.”
“Elke dinsdagavond faciliteren we ‘boeren en buren’. Mensen bestellen online boodschappen bij producenten uit de regio en halen dat op bij ons. Het initiatief is in het leven geroepen om mensen bewuster te maken van waar hun eten vandaan komt en voedselkilometers te beperken. Elke week is één van de boeren of producenten aanwezig voor vragen. Ze doen ook vaak een proeverijtje.”
Door de jaren heen hebben Christel en het personeel vele verhalen gehoord over wat er vroeger in het pand gebeurde. “Er kwam iemand langs wiens opa hier gewerkt had en liet daar fantastische foto’s van zien. En laatst kwam er iemand eten die hier is opgegroeid in de tijd dat Brasser er gevestigd was. Het is altijd leuk om te horen als mensen een connectie hebben met het pand.”
