Alleen de klant bepaalt of ik mijn werk goed doe
‘Ben jij ook trainer?’, vroeg laatst een partner van een accountantskantoor aan Michael van Leijen in de businessclub van AZ. ‘Nou, wij zijn eerlijk gezegd een beetje trainers-moe. Wat jullie ook zeggen, het helpt toch niet.’ Een begrijpelijke gedachte, vindt Michael van Leijen, trainer/coach bij Werken aan Effectiviteit in Broek op Langedijk. ‘Soms kan het inderdaad frustrerend zijn als het gewenste effect uitblijft.’
Leidinggevenden beginnen vaak enthousiast. Ze zitten boordevol ideeën en staan te popelen om die uit te voeren. Natuurlijk verwachten ze dat iedereen direct meegaat in hun enthousiasme en dat ze snel veel resultaten halen met een optimaal samenwerkend en zelfstandig team. Tot ze erachter komen dat de praktijk soms net iets anders in elkaar steekt dan ze dachten. Collega’s komen steeds bij hen met vragen, het aantal e-mails rijst de pan uit en waar zij bij elke verandering onmiddellijk in kansen en mogelijkheden denken, blijken medewerkers vooral beren op de weg te zien en niet zo coachbaar als zij voor ogen hadden bij de start.
Contraproductief ,,Voordat je leidinggevende wordt, ben je het vaak al’’, zegt Michael van Leijen. ,,Je valt op door uit je zelf problemen op te pakken, net iets harder te werken, proactief te zijn en/of naast je normale werk extra taken uit te voeren. Bovendien beheers je het vakgebied net iets beter dan gemiddeld. Het tegenstrijdige is dat dit gedrag, zodra je leidinggevende bent, vaak contraproductief werkt. Je bent van nature gewend initiatieven te nemen en met oplossingen te komen. Het effect hiervan is dat je jezelf onnodig moeilijk maakt, en erger nog, het team ontwikkelt zich minder. En ondanks dat we dit allemaal wel weten, zie ik dit terug bij vrijwel alle organisaties waarvoor wij opdrachten uitvoerden. Van KLM tot de peuterspeelzaal, van Bol.com tot de bibliotheek.”
Wendbaarheid Een sector waar je dit verschijnsel sterk ziet is die van de vrije beroepen als de accountancy, de advocatuur en het notariaat. Vaak zijn degenen die uiteindelijk vennoot/partner zijn geworden ook degenen die het vak (heel) goed beheersen. Op zich voor de dagelijkse aansturing niet erg, omdat je dan goed kan klankborden over moeilijkere onderwerpen. Maar als de situatie zo sterk verandert als nu vraagt dat om veel meer dan alleen zeggen wat er moet gebeuren; het vraagt om echte wendbaarheid van de organisatie. ,,Een organisatie is net zo wendbaar als de mensen die er werken. Uit elk onderzoek blijkt weer dat leiderschap bij verandering essentieel is. En leiderschap is nou net iets meer dan zeggen wat er moet gebeuren’’, zegt Van Leijen.
Blijvende verandering Hetzelfde geldt voor trainers en coaches: zij die adviezen geven en zeggen wat er moet gebeuren, zorgen hooguit voor kortstondig succes; de verandering beklijft niet. Alleen als je echt tot de kern weet door te dringen en mensen zelf verantwoordelijk maakt voor hun (eigen) oplossing zorg je voor blijvende verandering, zonder dat het een aangeleerd trucje wordt. ,,Het goede nieuws is dus: leiderschap is te ontwikkelen’’, zegt Van Leijen. ,,Met een duidelijk doel voor ogen en daadwerkelijk gericht op je eigen gedrag als leider is het aan te leren. Soms met hele snelle resultaten, soms met wat meer moeite. Met name zaken die je al langer op één bepaalde manier aanpakt, zijn moeilijker te doorbreken. Maar zoals Johan Cruyff het al zei: ‘Je gaat het pas zien als je het doorhebt.’ Dus als je je eenmaal bewust bent van je eigen sterke punten en valkuilen kan je hier heel gericht mee aan de gang.’’
Zelfgekozen acties Een goede trainer leert mensen hun eigen ontwikkelpunten te formuleren. Vervolgens begeleidt hij hen in hun zelfgekozen acties. Kortom: hij leert hen zichzelf te ontwikkelen. ,,Met als gevolg dat als de leidinggevende verandert, het hele bedrijf hier voordelen van heeft’’, stelt Van Leijen. ,,Collega’s raken meer geïnspireerd, worden meer uitgedaagd, krijgen duidelijker en vaker feedback. En, belangrijker, ze raken meer intrinsiek gemotiveerd. Vraag het elke psycholoog: mensen hebben nu eenmaal structuur en stimulans nodig. Vandaar dat eigenaarschap een essentieel onderdeel is van al onze trainingen. Zowel in de leiderschaps- en salestraining als in ons wendbaarheidsprogramma Wendkracht® wordt de deelnemer persoonlijk verantwoordelijk gemaakt voor zijn of haar gedragsverandering.’’
Confronteren en provoceren Van Leijen is ervan overtuigd een concrete bijdrage te kunnen leveren aan het rendement van een organisatie. ,,Ik geloof erin dat iedereen te ontwikkelen is, de vraag is alleen hoe’’, zegt hij. ,,Het is aan mij om die sleutel te vinden en daar op in te springen. Dat doe ik door te inspireren, uit te dagen, te confronteren en soms te provoceren. Daarom zeg ik altijd: er is er maar een die bepaalt of ik mijn werk goed doe en dat is de klant. Dus als mijn klanten over mij zouden zeggen dat ze ‘trainers-moe’ zijn, heb ik per definitie mijn werk niet goed gedaan. Of zou het stiekem ook wat over het leiderschap van dit kantoor zeggen?‘’
